Οι εγκεφαλικοί λοβοί και η σχέση τους με τη γλώσσα
Γεωργία Ευθυμίου, Λογοπαθολόγος/Λογοθεραπεύτρια
Τα εγκεφαλικά ημισφαίρια αποτελούνται από τέσσερα μέρη και συγκεκριμένα τους λοβού του εγκεφάλου. Οι εγκεφαλικοί λοβοί είναι, από μπροστά προς τα πίσω, μετωπιαίος λοβός, κροταφικός λοβός, βρεγματικός λοβός και ινιακός λοβός. Ο κάθε λοβός έχει το δικό του ρόλο στη γλώσσα χωρίς ωστόσο να είναι ανεξάρτητα αφού συνδέονται όλα μεταξύ τους και αλληλοεπηρεάζονται.
Ο μετωπιαίος λοβός συνδέεται άμεσα με τη γλώσσα μέσω μιας μικρής περιοχής, του αριστερού μετωπιαίου λοβού, που ονομάζεται περιοχή Broca. Η συγκεκριμένη περιοχή είναι υπεύθυνη για την έκφραση της γλώσσας και πιο απλά για την ομιλία. Επιπλέον η πίσω περιοχή του μετωπιαίου λοβού είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο των λεπτών κινήσεων π.χ. οι κινήσεις των αρθρωτών της γλώσσας κατά την ομιλία. Άτομα με βλάβη στη περιοχή Broca διαγιγνώσκονται με αφασία τύπου Broca και το κυριότερο χαρακτηριστικό τους είναι ότι ενώ είναι σε θέση να κατανοήσουν τον συνομιλητή τους αδυνατούν να παράγουν λόγο (ομιλία). Γενικά βλάβες στο μετωπιαίο λοβό μπορούν να προκαλέσουν μεταξύ άλλων, απώλεια λεπτής κινητικότητας, φτωχό κινητικό συντονισμό, διαταραχή της προσοχής, κοινωνική απόσυρση, καθυστέρηση στη σκέψη και διαταραχές μνήμης.
Μια από τις πολλές λειτουργίες του κροταφικού λοβού είναι η επεξεργασία των ακουστικών πληροφοριών, η κατανόηση δηλαδή των όσων ακούμε. Όπως συμβαίνει και στον αριστερό μετωπιαίο λοβό έτσι και στον αριστερό κροταφικό λοβό εντοπίζεται μια άλλη περιοχή η οποία ονομάζεται περιοχή Wernicke η οποία είναι υπεύθυνη για την κατανόηση του λόγου. Άτομα με βλάβη στη συγκεκριμένη περιοχή διαγιγνώσκονται με αφασία τύπου Wernicke με κύριο χαρακτηριστικό τους την αδυναμία τους να κατανοήσουν τα όσα τους λέει ο συνομιλητής τους παράγοντας ασυνάρτητες τις πλείστες φορές προτάσεις αφού η ικανότητα παραγωγής ομιλίας δεν έχει χαθεί. Επιπλέον βλάβες στον κροταφικό λοβό μπορούν να προκαλέσουν μεταξύ άλλων δυσκολίες στην κατανόηση της ανάγνωσης και δυσκολίες στη γραπτή γλώσσα.
Ο βρεγματικός λοβός σχετίζεται με τις γενικές αισθήσεις (αφή, γεύση, αίσθηση πόνου, θερμοκρασίας, πίεσης κλπ.), με την αντίληψη των αντικειμένων στο χώρο, με την κατανόηση και τη χρήση του λόγου και με την έκφραση των σκέψεων και των συναισθημάτων. Επιπρόσθετα, ο αριστερός βρεγματικός λοβός είναι υπεύθυνος για τη γραφή η οποία είναι λειτουργία του προφορικού λόγου. Τυχών βλάβη στον βρεγματικό λοβό μπορεί να προκύψει (ανάλογα με την περιοχή της βλάβης) αφασία με κυριότερο σύμπτωμα την αδυναμία του ατόμου να εκφραστεί γλωσσικά. Βλάβες στον βρεγματικό λοβό μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε αγνωσία, αδυναμία δηλαδή αναγνώρισης αντικειμένων, η αλεξία όπου το άτομο δυσκολεύεται σημαντικά στην ανάγνωση των λέξεων και η αγραφία όπου το άτομο παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες στη γραφή.
Ο ινιακός λοβός είναι υπεύθυνος για την επεξεργασία των οπτικών πληροφοριών. Τυχών βλάβη στον ινιακό λοβό μπορεί να προκαλέσει φλοιώδη τύφλωση. Άτομα με φλοιώδη τύφλωση, ενώ τα μάτια τους παραμένουν ανεπηρέαστα, αδυνατούν να αντιληφθούν και να συνδέσουν τις οπτικές πληροφορίες.
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
Κουρτέση, Γ. Χ. (2012). Λειτουργία του μετωπιαίου λοβού και γενετικοί πολυμορφισμοί στη νόσο του Parkinson (No. GRI-2012-8439). Aristotle University of Thessaloniki..
Πουραϊμη, Ι. (2019). Σχεδίαση ηλεκτρονικής εφαρμογής για την αξιολόγηση της αντιληπτικής ικανότητας παιδιών προσχολικής ηλικίας
Butterbaugh, G., Olejniczak, P., Roques, B., Costa, R., Rose, M., Fisch, B., … & Skinner, J. (2004). Lateralization of temporal lobe epilepsy and learning disabilities, as defined by disability‐related civil rights law. Epilepsia, 45(8), 963-970.
