Γιαννούτσου Θεοδώρα, Εργοθεραπεύτρια SI
Οι παράγοντες που συμβάλλουν στις διαταραχές σίτισης, στο τάισμα ή/και στην κατάποση, μπορεί να οφείλονται σε ιατρικούς, στοματικούς, αισθητικοκινητικούς και συμπεριφορικούς ή σε συνδυασμό αυτών.
Τα προβλήματα σίτισης παρόλο που συνήθως εξετάζονται χωριστά ανάλογα με την αιτία η οποία τα προκαλεί, είναι σπάνιο να οφείλονται σε μία και μόνο αιτία και συνήθως τα αποτελέσματα αυτών των προβλημάτων επηρεάζουν πολλούς τομείς. Για παράδειγμα, στα παιδιά με σοβαρά προβλήματα αισθητηριακής ολοκλήρωσης παρατηρείται γενική καθυστέρηση στις κινητικές δεξιότητες του στόματος (Schubeth, Amirault & Case-Smith, 2010).
Οι ιατρικές καταστάσεις που επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία της σίτισης και ασκούν επιρροή στην προθυμία του παιδιού να συμμετέχει σε δραστηριότητες φαγητού, συνήθως εντοπίζονται σε παιδιά με Εγκεφαλική Παράλυση, με δομικές ανωμαλίες στόματος, καθώς και σε γαστροοισοφαγικά προβλήματα. Ορισμένες από τις πιο κοινές διαγνωστικές κατηγορίες σχετίζονται με τις δυσλειτουργίες σίτισης συμπεριλαμβανομένων της προωρότητας, των μυοσκελετικών ανωμαλιών καθώς και των ανατομικών δυσπλασιών όπως το λαγόχειλο, οι τραχειοτομίες και τα προβλήματα όρασης (Schubeth et al., 2010).
Οι στοματικοί, οι συμπεριφορικοί καθώς και οι αισθητικοκινητικοί παράγοντες που μπορεί να ενοχοποιηθούν για τις διαταραχές σίτισης είναι: α) οι αλλεργίες σε κάποιες τροφές ή ομάδες τροφών όπως η γλουτένη που περιέχεται στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη κ.α., β) οι διαταραχές συμπεριφοράς οι οποίες οφείλονται σε παράγοντες όπως η ανησυχία, η υπερευαισθησία, η συναισθηματική ακαμψία ή η ανάγκη για ρουτίνα ή η απορύθμιση συμπεριφοράς και γ) οι αισθητηριακοί παράγοντες οι οποίοι είτε μειώνουν τη λειτουργικότητα του παιδιού είτε καθιστούν δύσκολη την επικοινωνία μεταξύ του παιδιού και του περιβάλλοντός του. Τα αισθητηριακά συστήματα – αιθουσαίο, απτικό, ιδιοδεκτικό – είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους και δημιουργούν διασυνδέσεις με άλλα συστήματα του εγκεφάλου όσο προχωρά η ανάπτυξη τους. Αυτού του είδους η αλληλεπίδραση οργανώνει τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα που δέχεται ο εγκέφαλος έτσι ώστε να μπορεί το παιδί να αλληλεπιδρά επιτυχώς με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως, παρατηρείται διαταραγμένη λειτουργία των αισθητηριακών συστημάτων η οποία επηρεάζει εκτός των άλλων και τον τομέα της σίτισης (Sensory Integration International; Schubeth et al., 2010; Korth & Rendell, 2015).
1. Αλλάξτε την οδοντόκρεμα που χρησιμοποιεί το παιδί σας!
Αυτή η επιλογή θα σας δώσει το πλεονέκτημα της νέας γεύσης. Ακόμη, η επιλογή μιας νέας οδοντόκρεμας η οποία ταυτόχρονα ανήκει σε διαφορετική εταιρία ενδεχομένως να έχει διαφορετική υφή (ίσως πιο αμμώδης). Επιπρόσθετα, επιλέγοντας μια νέα οδοντόβουρτσα μπορείτε να πετύχετε είτε μεγαλύτερη πίεση (εάν είναι σκληρή η οδοντόβουρτσα) είτε διαφορετική υφή μέσα στο στόμα.
2. Κάντε μαλάξεις στα ούλα του παιδιού σας!
Χρησιμοποιώντας τα δάκτυλά σας, μπορείτε να κάνετε μασάζ στα ούλα του παιδιού σας. Τα αισθητηριακά ερεθίσματα που θα προκληθούν μέσα στο στόμα του παιδιού είναι αποδεκτά αφενός βοηθούν στην αισθητηριακή απευαισθητοποίηση της περιοχής και αφετέρου στην αποδοχή των ποικίλων υφών που θα εισάγετε.
3. Χρησιμοποιήστε συσκευές με δόνηση!
Κατά τη διάρκεια του φαγητού έχετε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε συσκευές με δόνηση. Αυτού του είδους τα εργαλεία διαθέτουν επιφάνειες με διαφορετικές υφές, οι οποίες βοηθούν στην απευαισθητοποίηση της περιοχής τους στόματος κυρίως όταν πρόκειται για στοματική ευαισθησία.
4. Τροποποιήστε τις τροφές που δέχεται το παιδί σας!
Οι τροποποιήσεις στις τροφές που ήδη αποδέχεται το παιδί σας, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια σας. Για παράδειγμα, εάν του/της αρέσουν τα μπισκότα βάλτε επάνω λίγη μαρμελάδα ή οποιοδήποτε άλλο σκεύασμα επιθυμείται. Η ποσότητα της μαρμελάδας που θα τοποθετήσετε θα πρέπει αν είναι πολύ μικρή και να μη ξεπερνά το ¼ της ποσότητας ενός μικρού κουταλιού (κουτάλι του τσαγιού). Ακόμη, αυτή η πρακτική μπορεί να σας επιτρέψει την σταδιακή εισαγωγή μιας νέας γεύσης ή/και υφής. Η σταδιακή εισαγωγή της νέας γεύσης ή/και υφής είναι απαραίτητο να γίνει σε συνδυασμό με μια τροφή που αγαπά το παιδί, επομένως θα την αποδεχτεί ευκολότερα. Εάν η βάση της τροφής που θα εισάγετε είναι νέα, τότε η εισαγωγή θα είναι πιο δύσκολη.
Εναλλακτικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε νέες παραλλαγές της ήδη αποδεκτής τροφής, Για παράδειγμα, εάν το παιδί μπισκότα με γεύση σοκολάτα, μπορείτε να του δώσετε μπισκότα με γεύση φράουλα. Άλλη μία επιλογή θα ήταν να φτιάξετε μαζί τα μπισκότα που πρόκειται να φάει αντί να τα αγοράσετε.
5. Αφήστε το παιδί να παίξει με το φαγητό του!
Αυτή η πρακτική θα τα κάνει να νιώσουν άνετα με την τροφή τους, έτσι θα μπορέσετε να εισάγετε πιο εύκολα την τροφή που επιθυμείτε.
6. Χρησιμοποιήστε πιάτα με διαχωριστικό!
Με αυτή την επιλογή έχετε την δυνατότητα να εισάγετε νέες τροφές κατά την διάρκεια των γευμάτων, χωρίς όμως να υποχρεώνεται το παιδί σας να τις φάει ή να τις ακουμπήσει. Δώστε του χρόνο να τις δοκιμάσει όποτε εκείνο επιλέξει.
7. Δώστε στο παιδί σας αυτονομία!
Παίξτε με το παιδί σας δίνοντάς του την ευκαιρία να ταΐσει εσάς ή τα αδέρφια του. Εναλλακτικά, μπορεί να ταΐσει κάποιο ζώο που ενδεχομένως έχετε ή κάποιο παιχνίδι (συμβολικό παιχνίδι).
8. Ενθαρρύνεται την εξερεύνηση αντικειμένων από το στόμα!
Ενθαρρύνεται το παιδί σας να μασήσει διάφορα μασώμενα παιχνίδια (ίσως βρεφικά) των οποίων έχει ελεγχθεί η ασφάλεια.
9. Προτιμείστε τα απτικά ερεθίσματα!
Οι απτικές δραστηριότητες μας δίνουν τη δυνατότητα να εισάγουμε νέες υφές. Χρησιμοποιώντας απτικά παιχνίδια επιτυγχάνεται η αποδοχή των υφών λόγω της απευαισθητοποίησης συγκεκριμένων περιοχών του σώματος όπως τα χέρια ή οι πατούσες.
10. Συμβουλευτείτε έναν Εργοθεραπευτή!
Συμβουλευτείτε τον Εργοθεραπευτή σας έτσι ώστε οι δραστηριότητες αισθητηριακής επεξεργασίας να ενσωματωθούν τόσο στις θεραπευτικές συνεδρίες όσο και στο σπίτι.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
Korth, K. & Rendell, L., (2015). Feeding Intervention. In J. Case-Smith, & J.C. O’ Brien, (Εds), Occupational Therapy for Children and Adolescents, (7th ed.). Missouri: Mosby Elsevier, 389-415.
Sensory Integration: the concept, (1991). In A parent’s guide to understanding Sensory Integration. California: Sensory Integration International.
Schuberth, L.M., Amirault, L.M. & Case-Smith, J. (2010). Feeding Intervention. In J. Case-Smith, & J.C. O’ Brien, (Εds), Occupational Therapy for Children, (6th ed.). Missouri: Mosby Elsevier, 446-473.
http://www.arktherapeutic.com/blog/post/215
