Γιαννούτσου Θεοδώρα, Εργοθεραπεύτρια SI
Η γραφή αποτελεί μία σύνθετη δεξιότητα που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της ζωής του παιδιού η οποία μπορεί να οριστεί ως την διαδικασία διαχείρισης του γραπτού λόγου. Παράγοντες όπως ο συντονισμός των ματιών αλλά και των χεριών, η λαβή του μολυβιού, ο σχηματισμός των γραμμάτων καθώς και η στάση του σώματος εμπλέκονται στην πολύπλοκη αυτή διαδικασία. Η ανάπτυξη της γραφής κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού μπορεί να μας δώσει σημαντικές ενδείξεις για ενδεχόμενες αναπτυξιακές δυσκολίες οι οποίες συνήθως επηρεάζουν την ταχύτητα με την οποία μαθαίνει το παιδί (AOTA, 2002).
Παρόλα αυτά, η διαδικασία της γραφής δεν αποτελεί μόνο μία κινητική δεξιότητα, αλλά ταυτόχρονα απαιτεί: α) να γνωρίζουμε τα γράμματα και τη μορφή τους, β) να μπορούμε να θυμηθούμε τη μορφή τους καθώς και γ) να μπορούμε να τα γράψουμε στο χαρτί μέσω της σωστής χρήσης των κινήσεων του χεριού αλλά και του σώματος. Ακόμη, απαιτούνται δεξιότητες αλλά και λειτουργίες όπως η οργάνωση, η επίλυση προβλήματος, η ικανότητα της ομιλίας αλλά και της ανάγνωσης, ο ιδεασμός αλλά και γραφοκινητικές ικανότητες. Επιπρόσθετα, η λειτουργική ικανότητα της γραφής λειτουργεί υποστηρικτικά στις επιδόσεις των μαθητών τόσο στο σχολείο όσο και το πανεπιστήμιο καθώς τους επιτρέπει να ολοκληρώνουν τις εργασίες που τους αναθέτονται μέσα στο απαιτούμενο χρόνο ενώ ταυτόχρονα κάνουν ευανάγνωστα γράμματα (Schneck &Case-Smith, 2015).
Οι Εργοθεραπευτές μπορούν να αξιολογήσουν τις υποκείμενες συνιστώσες που υποστηρίζουν τις γραφοκινητικές ικανότητες των μαθητών, όπως τη μυϊκή δύναμη, την αντοχή, τον συντονισμό και τον κινητικό έλεγχο. Από την άλλη πλευρά, οι γονείς μπορούν επίσης να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων της γραφής ενθαρρύνοντας τα παιδιά τους να συμμετέχουν σε δραστηριότητες εντός σπιτιού προκειμένου να ενισχυθούν οι εμπλεκόμενες δεξιότητες (AOTA, 2002).
Πως μπορεί όμως να παρέμβει ένας Εργοθεραπευτής;
Ένας Εργοθεραπευτής μπορεί να παρέμβει μα τους ακόλουθους τρόπους:
- Επιδεικνύουν την κατάλληλη στάση σώματος η οποία θα λειτουργήσει υποστηρικτικά έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα τα χέρια, οι βραχίονες, το κεφάλι καθώς και τα μάτια.
- Μετρούν το επίπεδο της φυσικής δύναμης αλλά και της αντοχής.
- Αναλύουν τον έλεγχο της λεπτής κινητικότητας, όπως την ικανότητα ενός παιδιού να κρατά το μολύβι/στυλό/μαρκαδόρο κ.λπ..
- Καθορίζουν την οπτική αλλά και αντιληπτική ικανότητα που επιδρούν στην ικανότητα του παιδιού να κάνει ευανάγνωστα γράμματα χρησιμοποιώντας το εκάστοτε εργαλείο.
- Συμβάλλει στην ανάπτυξη και στην αξιολόγηση των προτύπων γραφής και συνεργάζεται με τους δασκάλους προκειμένου να εφαρμόζονται οι κατάλληλες μέθοδοι και στο σχολικό πλαίσιο.
- Προτείνουν δραστηριότητες εντός σπιτιού οι οποίες προάγουν την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που απαιτούνται (AOTA, 2002).
Τι μπορεί να κάνει η οικογένεια?
Οι γονείς ακολουθώντας τις συμβουλές των Εργοθεραπευτών μπορούν να:
- Ενθαρρύνουν το παιδί να εμπλακεί σε αθλήματα αλλά και παιχνίδια τα οποία βελτιώνουν τον συντονισμό των ματιών αλλά και του σώματος.
- Προωθούν τη χρήση μεταλλικών μαχαιροπίρουνων κατά τη διάρκεια των γευμάτων προκειμένου να αναπτυχθούν οι κατάλληλες λαβές.
- Παρέχουν δραστηριότητες που εξασκούν τα χέρια, όπως το κόψιμο του φαγητού.
- Ενθαρρύνουν το παιδί να γράφουν γράμματα στους παππούδες αλλά και στους φίλους του (AOTA, 2002).
Συνεπώς με την κατάλληλη συνεργασία του Εργοθεραπευτή και της οικογένειας, μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς οι γραφοκινητικές δυσκολίες ενός παιδιού.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
Schneck M. C.- Case-Smith J. (2015). Prewriting and Handwriting skills. In J. Case-Smith, & J.C. O’ Brien, (Εds), Occupational Therapy for Children and Adolescents, (7th ed.). Missouri: Mosby Elsevier, 498-524.
