Γεωργία Ευθυμίου, Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπεύτρια
Η Επιλεκτική Αλαλία (ΕΑ) είναι μια σπάνια παιδική διαταραχή κατά την οποία το άτομο επιλέγει να μην χρησιμοποιεί ομιλία σε διάφορα κοινωνικά περιβάλλοντα όπου η ομιλία και η αλληλεπίδραση με άλλους είναι υποχρεωτικά και αναμενόμενα. Τέτοια κοινωνικά περιβάλλοντα μπορεί να είναι το σχολείο, χώροι όπου γίνονται διάφορες αθλητικές δραστηριότητες, οι συναντήσεις με συμμαθητές κ.ά.. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα παιδιά με ΕΑ είναι ικανά να μιλήσουν και να επικοινωνήσουν με τους γύρω τους, παρόλα αυτά επιλέγουν να μην το κάνουν. Τα συγκεκριμένα παιδιά επικοινωνούν μόνο με άτομα που αισθάνονται οικειότητα και ασφάλεια μαζί τους.
Η Επιλεκτική Αλαλία εκδηλώνεται συνήθως πριν την ηλικία των 5 ετών και τις περισσότερες φορές γίνεται αντιληπτή όταν το παιδί αρχίσει να πηγαίνει σχολείο. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η Επιλεκτική Αλαλία εμφανίζεται σε ποσοστό μεταξύ 0.03% και 1,9% των παιδιών. Τα συμπτώματα της διαταραχής είναι δυνατόν να διαρκέσουν από λίγους μήνες έως και μερικά χρόνια. Η αιτιολογία της ΕΑ είναι πολυπαραγοντική αφού μπορεί να προκύψει λόγω οικογενειακών, γενετικών, περιβαλλοντικών, νευροαναπτυξιακών, συμπεριφορικών και ψυχοδυναμικών παραγόντων. Επιπρόσθετα, μια άλλη πιθανή αιτία πρόκλησης της διαταραχής είναι και οι τραυματικές εμπειρίες.
Αρκετά παιδιά με Επιλεκτική Αλαλία αποφεύγουν έντονα τη βλεμματική επαφή, δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν τα συναισθήματά τους, είναι ιδιαίτερα ντροπαλά (πολλές φορές «κοκκινίζουν» από ντροπή) και είναι πιθανόν να κινούνται νευρικά. Άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Επιλεκτικής Αλαλίας είναι μεταξύ άλλων η άρνηση του παιδιού να συμμετέχει σε διάλογο με άλλα άτομα, η άρνηση του να απαντήσει σε ερωτήσεις που το αφορούν, η ευαισθησία που παρουσιάζει σε χώρους με πολυκοσμία και η αδυναμία του να ζητήσει βοήθεια όσο κι αν την χρειάζεται. Επιπρόσθετα, τα παιδιά με Επιλεκτική Αλαλία δυσκολεύονται να συνάψουν και να διατηρήσουν διαπροσωπικές σχέσεις με αποτέλεσμα όλο αυτό να καταλήγει, πολλές φορές, σε σχολικό εκφοβισμό.
Ακόμα κι όταν η Επιλεκτική Αλαλία ξεπεραστεί, είναι πολύ πιθανό να αφήσει πολλές επιπτώσεις όσο αφορά τις γλωσσικές και κοινωνικές δεξιότητες. Έρευνες παρουσίασαν ότι παιδιά με Επιλεκτική Αλαλία παρουσιάζουν ελλείψεις τόσο στο λεξιλόγιο όσο και στη σύνταξη με την προτασιακή δομή να είναι απλούστερη σε σχέση με τα παιδία της ίδιας χρονολογικής ηλικίας. Παρουσιάζονται επίσης διαταραχές άρθρωσης, αναπτυξιακή γλωσσική καθυστέρηση και φωνολογικές διαταραχές. Στο σύνολο τους τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν την καθυστερημένη ανάπτυξη και τις μειωμένες δεξιότητες της ομιλίας και του λόγου των παιδιών.
Παιδιά με Επιλεκτική Αλαλία κρίνεται απαραίτητο να αξιολογούνται από ειδικούς και αν τα αξιολογητικά ευρήματα φανερώσουν γλωσσικά ελλείμματα τότε κρίνεται απαραίτητη η ένταξη του παιδιού σε λογοθεραπευτικό πρόγραμμα. Μέσω της λογοθεραπευτικής παρέμβασης θα αντιμετωπιστούν τα ελλείμματα που παρουσιάζονται στον λόγο και την ομιλία. Συμπληρωματικά, θα ενισχυθεί η αυτοπεποίθηση του παιδιού για την ομιλία και τις γλωσσικές του ικανότητες.
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
Muris, P., & Ollendick, T. H. (2021). Current Challenges in the Diagnosis and Management of Selective Mutism in Children. Psychology Research and Behavior Management, 14, 159.
Μελετιάδου, Ε. Σ. (2019). Σύγχρονες μέθοδοι εκπαιδευτικής παρέμβασης σε παιδιά με επιλεκτική αλαλία (No. GRI-2019-24991). Aristotle University of Thessaloniki.).
Ψάλτη, Α. (2015). Παιδιά με εκλεκτική αλαλία: η σιωπηλή μειονότητα της σχολικής τάξης. Παιδαγωγική επιθεώρηση, 37.